Mantelzorg is van onschatbare waarde. Het levert een beeld van betrokkenheid en warmte op wanneer je je bekommert om het welzijn van je naasten. Een familielid, de bejaarde buurman. Voorbeelden te over van mensen die de mantelzorg hard nodig hebben om voor het overige zelfredzaam te blijven en om maatschappelijk en sociaal te kunnen participeren. Vergeet ook niet dat mantelzorg een belangrijke bijdrage kan leveren in de strijd tegen eenzaamheid onder ouderen.
Tot voor kort was het in de mantelzorg uitsluitend ‘liefdewerk en oud papier’. In bepaalde gevallen wel gefaciliteerd en betaald vanuit een Persoonsgebonden Budget via de Sociale Verzekeringsbank. Deze week stond het fors in de krant dat bepaalde zorginstellingen inmiddels mantelzorgers in dienst hebben genomen. Naar verluidt zitten daar allerlei voor- en nadelen aan vast maar één ding staat vast: er wordt een arbeidsovereenkomst naar Burgerlijk Recht gesloten met alle rechten en plichten van dien voor zowel de werkgever (de zorginstelling) als de werknemer (de mantelzorger).
En dan komen we in een heel ander juridisch vaarwater. De werkgever heeft verplichtingen tegenover de werknemer en de werknemer heeft verplichtingen tegenover de werkgever en de persoon voor wie hij of zij de mantelzorg verleent (de uitvoering van de overeengekomen diensten, van ramen lappen tot het bijhouden van de financiële administratie). Gezien de geformaliseerde verhoudingen uit hoofde van zo’n dienstverband zullen de wederzijdse verwachtingen goed in kaart zijn gebracht. Anderzijds kan zo’n dienstverband betekenen dat de juridische verhouding tussen mantelzorger en zorginstelling uitmondt in conflicten over arbeidsvoorwaarden en aansprakelijkheid wanneer er iets fout is gegaan. Bij dat laatste wil ik even stilstaan.
Veel ongelukken en ongelukjes vinden plaats bij de uitvoering van huishoudelijke taken. Je valt van de trap bij het stofzuigen, je loopt brandwonden op in de keuken en ga zo maar door. Het gevolg kan zijn letsel en arbeidsongeschiktheid aan de kant van die mantelzorger. Letselschade en inkomensschade - wegens uitval voor ander betaald werk – opgelopen in de uitoefening van de mantelzorgtaak-in-loondienst brengen vervolgens ook de werkgever op het toneel.
En dan komen we in aanraking met de eventuele aansprakelijkheid van de werkgever voor bedrijfsongevallen. De werkgever moet jouw gezondheid en veiligheid veilig stellen bij de uitoefening van het in loondienst opgedragen werk. De werkgever is in de regel aansprakelijk voor de schade en het letsel die je tijdens het werk oploopt. Ook schade en letsel opgelopen bij de reis van en naar het werk kunnen in bepaalde gevallen tot de verantwoordelijkheid van de werkgever gerekend worden.
In het gegeven geval ligt de bewijslast bij de werkgever als je van een bedrijfsongeval werk wilt maken. De werkgever moet aantonen alles gedaan te hebben voor een veilige werkplek, inclusief het geven van voorlichting en het houden van toezicht.
Mogelijk schrijven we een nieuw hoofdstuk wat betreft werkgeversaansprakelijkheid voor bedrijfsongevallen. Hoe het in de praktijk zal gaan wanneer je als mantelzorger in loondienst letsel en/of schade oploopt bij de zorgbehoeftige thuis is nog niet met zekerheid te zeggen. Vast staat wel dat de werkgever op z’n hoede moet zijn als hij niet weet naar welk adres hij je stuurt en vervolgens moet handelen waar handelen plicht is.
Voor de betaalde mantelzorger zal het een hele omslag kunnen zijn. Van vrijwilligerswerk naar een juridisch kader, zeker als je voor je rechten moet opkomen in bovenbedoeld opzicht. Mocht u als mantelzorger in loondienst onverhoopt iets overkomen, laat de zaken niet op hun beloop en laat u over uw positie voorlichten door onze letselschadespecialisten.